Dat was het normale leven, geen spijt van. Maar het woord ‘vriend’ had op z’n minst een andere dimensie dan vandaag. Mijn toenmalige monochrome 64K computer had nog nooit gehoord van het Internet, laat staan van een online sociaal netwerk. Maar ik weet met absolute zekerheid dat mijn jonge leventje vele malen interessanter zou geweest zijn mocht ik een Facebook gehad hebben. Ik zou beseft hebben dat - op een enkeling na - mijn hoopje ‘vrienden’ niet meer was dan een zootje ongeregeld, die vooral noodzakelijk waren om niet in een sociale leegte terecht te komen. En ja, waarschijnlijk zou ik ook ‘verslaafd’ geraakt zijn aan Facebook. Want dat is wat jongeren doen: op zoek gaan, ontdekken, vrienden maken, ervaringen uitwisselen, interageren, desnoods 24 uur per dag. Vandaag kan het, toen niet.
Dankzij de sociale media beschikken onze jongeren vandaag over een gigantisch spectrum van interactiemogelijkheden, waarbij ze bovendien zélf de leidende rol spelen. Soms positief, soms negatief. Maar ook die laatste zijn noodzakelijk om een evenwichtig zelfbesef op te bouwen.
Sociale media zijn gevaarlijk! Was het dan vroeger zoveel beter? Pesten op de speelplaats was evenzeer de regel dan vandaag op cyberspace. En wat lijkt u beter: als 12-jarige op Facebook converseren over sex, of - zoals ik - pas op je 18de beseffen dat de ‘small’ en ‘large’ op tamponverpakkingen niets vandoen hebben met de grootte van het vrouwelijke geslachtsdeel? En nu we toch op dat onderwerp beland zijn … ik heb inderdaad nooit naaktfoto’s doorgestuurd of ontvangen - simpelweg omdat er nog geen internet was. Maar ik heb wel doktertje gespeeld en ik heb wel regelmatig klasgenoten naar de privékamer van pater X zien strompelen ‘voor een korte bezinning’. De middelen evolueren inderdaad aan lichtsnelheid, maar de gevaren zijn intrinsiek vergelijkbaar.
Onze kinderen leven niet meer in de tijd van de Commodore 64
Terwijl wij massaal onze ogen sluiten, zitten zowat al onze kinderen op dit moment met de smartphone op ‘kanaal Facebook’. Daar ontwikkelen ze hun creativiteit, leren ze omgaan met anderen, met zichzelf, met goede en kwade dingen. Ze leren er discussiëren, voorkeuren te ontwikkelen, te praten over gevoelige onderwerpen en vooral: een sociaal netwerk uit te bouwen dat aansluit bij hun eigen interesses en belevingswereld.
We moeten dringend beseffen dat de sociale media een beweging op gang gebracht hebben die we niet kunnen - en vooral niet mogen - stoppen. Elke vergelijking van sociale interacties met hoe het vroeger was, is leugenachtig. De technologie is een verlengstuk van onze huidige maatschappij - die waarin onze jongeren opgroeien. Of we nu willen of niet. En net zoals onze maatschappij vroeger, zijn er nu ook ettelijke valkuilen waar we als ouder, familie, school en overheid bewust mee zullen moeten leren omgaan. Het is aan ons om onze kinderen de weg te wijzen, te begeleiden, grenzen te stellen. Stop dus aub met moraliseren en demoniseren, en durf de realiteit in de ogen kijken. Wij hebben die kans nooit gehad.
Onderschat de jeugd niet !
Door de angstpsychose die lijkt te zijn ontsproten uit de mediakoppen van de inleiding, vergeten we soms dat onze jeugd vaak veel slimmer omgaat met sociale media dan we denken. Het merendeel beseft maar al te goed de relativiteit van online sociale netwerken. Ze voelen best wel zelf aan wanneer het fout loopt, en weten vaak beter dan wij hoe erop te reageren. De periode waarin ‘defrienden‘ taboe was, is allang voorbij. En onderschat de steun van hun eigen netwerk niet wanneer gevaren loeren. Toen wij het verkeerde café binnenstapten werden we enkel omringd door foute vrienden. Maar op Facebook kijkt iedereen mee. De sociale controle is intrinsiek véél groter dan toen. En dat beseft onze jeugd beter dan wie ook. Naarmate ze ouder worden gaan ze ook steeds beduchter om met hun publieke netwerk - in het volle besef dat deze sporen nalaat op het Internet die hun nieuwe relaties en toekomst zouden kunnen beïnvloeden (andere school, hogere opleiding, vakantiejobs, eerste zoektocht naar werk, …). Net zoals wij zullen ze onderweg regelmatig vallen, maar dat helpt hen om terug op te staan en vooruit te kijken. Leren, noemen we dat.
Onbekendheid is geen excuusbriefje
Traditioneel komt de grootste tegenkanting vanuit de hoek van de mensen die zelf nauwelijks op het sociale net actief zijn. Hun populistische reacties gaan vaak tegelijkertijd alle windrichtingen uit, van het minimaliseren van de impact van sociale media tot het propageren van alle nadelige gevolgen en valkuilen. Aan hen één boodschap: ik hoop dat je geen kinderen hebt die vandaag zonder omkadering netwerken. Want het kan fout lopen. Bovenstaande koppen bewijzen het. En een dergelijke houding ligt vaak aan de oorzaak ervan: in de overgrote meerderheid van de gevallen is niet het platform van sociale interactie de oorzaak, maar wel de opvoeding.
Ouders die klagen dat hun 15-jarige dochter 8 uur per dag op Facebook zit hebben zélf een groot probleem. Het snelle excuus dat hun dochter het doet via haar smartphone, buiten hun medeweten om, gaat niet op als ze tegelijkertijd een fors maandbedrag neertellen voor mobiele data via 3G. Maar ook de scholen gaan niet vrijuit. Jongeren begeleiden doorheen die nieuwe interactieve wereld wordt vaak verward met het verbieden van smartphones op de speelplaats. En ook de overheden hebben nog steeds niet door dat de huidige manier van communiceren van onze jeugd een sterke invloedfactor is voor ons sociaal model van morgen.
Omarm de sociale media revolutie vandaag nog
Iedereen die invloed heeft op het ontwikkelingsproces van onze jongeren moet dringend beseffen dat de sociale media een cruciale rol spelen in hun ontwikkeling. Net zoals we hen opvoeden over drugs, criminaliteit, voeding, sexualiteit en duizend andere dingen, is het onze verdomde taak de sociale media aan dit lijstje toe te voegen. Omkaderen, bespreekbaar maken, informeren, grenzen stellen. En vooral niet negeren.
Het voordeel van de huidige technologie is dat je als ouder dingen kan controleren, monitoren en blokkeren, véél meer dan vroeger het geval was. Begin dus vandaag nog, met jezelf ‘vriendje’ te maken van jouw zoon of dochter op Facebook of Twitter. Zo kan je zelf volgen welke vriendenkring ze opbouwen. Willen ze niet? Dan weet je al meteen dat er dingen gebeuren die hoge waakzaamheid vereisen. Monitor wat er op de computer van jouw kind gebeurt en zet de computer in de woonkamer. Gaat dat te ver en wil je ze toch alle vrijheid geven? Beperk dan minstens het gebruik in tijd, of zet een limiet op het volume van zijn of haar data-abonnement. Zo vergroot je niet alleen de kans dat ze interageren met de juiste vrienden en verklein je de kans op verslavingen drastisch, maar creëer je ook tijd voor het uitbouwen van ‘klassieke’ sociale contacten. Let intussen ook op het gedrag van je kind: veranderingen in slaap- en eetpatronen, humeurschommelingen, … het kunnen allemaal eerste tekenen zijn dat het fout loopt op het sociale net. Zijn sociale media helemaal Chinees voor jou? Volg dan een cursus, lezing, of surf naar één van de tientallen overzichtelijke sites van Belgische jeugdorganisaties. Hoe dan ook, kijk niet weg maar omarm de mogelijkheden die uw kind kunnen helpen ontplooien.
Gezond verstand, meer is er niet nodig om doemscenario’s te minimaliseren. Als het over sociale media gaat, kan ik me niet van de indruk ontdoen dat het gezonde verstand beduidend groter is bij de jongeren dan bij de ouders. Vroeger was het zoveel beter? “Anyone who has never made a mistake, has never tried anything new” zei Einstein. Een betere samenvatting van mijn pleidooi had ik niet kunnen bedenken. Help je kinderen hun weg te vinden in die nieuwe digitale wereld, vandaag nog, vooraleer ze opduiken in de volgende Panorama-uitzending.
http://opinie.deredactie.be/2012/05/23/jeugd-en-sociale-media-sex-drugs